„Dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną zazwyczaj mieszkają z rodzicami, u rodzeństwa lub rzadziej u dalszej rodziny. Jeżeli z różnych powodów losowych nie znajdą tam miejsca, trafiają do domów opieki społecznej, gdzie obok osób z głęboką niepełnosprawnością ze sprzężeniami, wymagających całodobowej opieki, mieszkają osoby, które mogłyby funkcjonować samodzielnie przy niewielkim wsparciu” – Marita Przedpełska-Winiarczyk wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Koło w Giżycku.
Mieszkania wspomagane są odpowiedzią na wytyczne Unii Europejskiej, wskazujące na konieczność przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki lokalnej (deinstytucjonalizacja). Posiadanie własnego kąta – mieszkania, domu, czy pokoju wiąże się z poczuciem bezpieczeństwa i poprawia jakość życia. Mieszkania wspomagane to forma usługi społecznej świadczonej w środowisku lokalnym przygotowująca ich mieszkańców, przy wsparciu specjalistów, do prowadzenia w miarę możliwości samodzielnego życia. Grupą, do której m.in. skierowany jest projekt mieszkalnictwa wspomaganego, są osoby z niepełnosprawnością intelektualną.
Coraz częściej można znaleźć informację o powstaniu na terenie Polski kolejnego domu dla osób z niepełnosprawnościami. Realizatorami inwestycji najczęściej są rodzice zrzeszeni w różnego typu organizacjach pozarządowych. Rzadziej powstają mieszkania wspomagane w budynkach wielorodzinnych, w których zamieszkać może każdy.
Prekursorem mieszkalnictwa wspomaganego w Polsce jest Stargard (Szczeciński). 20 lat temu oddano mieszkania w bloku TBS dla 11 osób z niepełnosprawnością intelektualną. Mieszkańcy pracowali w Zakładzie Aktywizacji Zawodowej lub uczęszczali do Warsztatu Terapii Zajęciowej. Mówiono wówczas, że doświadczenia stargardzkie pozwolą na opracowanie rozwiązań systemowych. Tak się niestety nie stało.
Samorządy, które dostrzegają problem i konieczność włączania społecznego, przekazują mieszkania organizacjom pozarządowym, działającym na rzecz osób wykluczonych tj. niepełnosprawnych, samotnych matek, osób, które wyszły z uzależnienia. Przekazanie odbywa się zgodnie ze ściśle określonymi regułami prawa.
„Osoba, która kwalifikuje się do mieszkalnictwa wspomaganego musi być do tego przygotowana. Jeżeli jest to osoba dorosła z niepełnosprawnością intelektualną, która do tej pory mieszkała w rodzinnym domu pod czujnym okiem rodziców lub rodzeństwa, to przygotowanie jej do samodzielnego mieszkania jest procesem. Do nowej sytuacji musi być gotowa także jej rodzina.” – podkreśla Marita Przedpełska-Winiarczyk.
W Polsce funkcjonują także tzw. mieszkania treningowe, w których przez okres np. miesiąca osoba z niepełnosprawnością przechodzi krótkotrwały trening samodzielności przy wsparciu asystenta osoby niepełnosprawnej. Niezależnie powinny odbywać się spotkania, warsztaty z rodziną prowadzone przez doświadczonego specjalistę.
Określeniem „mieszkania wspomagane” możemy nazwać kilka lub kilkanaście niezależnych małych mieszkań, posiadających część wspólną tj. jadalnię, kuchnię i pokój wypoczynkowy. Tak jest na przykład w Gdańsku.
Mieszkanie wspomagane może być też dużym mieszkaniem, w którym każdy mieszkaniec ma swój pokój, jest odpowiednia liczba łazienek i także część wspólna w postaci kuchni, jadalni, pokoju wypoczynkowego oraz pomieszczeń gospodarczych. Tak będzie wyglądało mieszkanie w Giżycku. Mieszkańcy, przy wsparciu najczęściej asystenta osoby niepełnosprawnej, uczą się samodzielności, chodzą do pracy lub na inne zajęcia aktywizujące ich zawodowo, robią zakupy, sprzątają, uczestniczą w życiu lokalnym, mają pełne prawa, jak każda osoba dorosła. Budowa mieszkań wspomaganych pozwala, aby usługi społeczne mogły być realizowane w środowisku lokalnym.
I taki plan ma Giżycko. Mieszkania wspomagane w Giżycku mają powstać w budynku mieszkalnym, budowanym przez miasto. Inwestycja budowy mieszkań komunalnych w tym mieszkań wspomaganych, na którą miasto pozyskało 1 mln zł dofinansowania zewnętrznego (cała wartość inwestycji budowy i zagospodarowania terenu wokół to 4,5 mln zł), zlokalizowana będzie przy ul. Sikorskiego, teren został już przekazany pod budowę.
Jak mówi burmistrz Giżycka Wojciech Karol Iwaszkiewicz – „Rozwiązujemy duży problem społeczny, który będzie narastał i zalążek systemu mieszkalnictwa wspomaganego powinniśmy w Giżycku tworzyć”. Będzie to w naszym regionie i województwie pierwsze tego typu przedsięwzięcie podjęte przez samorząd, w odpowiedzi na potrzeby osób niepełnosprawnych, które poza opieką, potrzebują samodzielności i chcą się samorealizować.
O mieszkaniach wspomaganych w Giżycku – również podczas konferencji prasowej burmistrza, Giżycko 27 stycznia 2020:
Informacje: Marita Przedpełska-Winiarczyk wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Koło w Giżycku
Zdjęcia: Warsztaty Terapii Zajęciowej PSONI
Wideo: Giżycko.TV www.gizycko.tv
Foto nagłówek: pixabay.com